In het geweld van het majestueuze hedendaagse historiestuk waarmee fotograaf Erwin Olaf Leidens Ontzet herdenkt, zou je de homage in Museum de Lakenhal aan twee Leidse kunstenaars en vrienden, beeldhouwer Frans de Wit (1942-2004) en schilder Fer Hakkaart, makkelijk over het hoofd zien. Vooral het werk van De Wit is een wandeling door het museum waard.
Ik bleek werk van hem te kennen zonder te weten dat het van hem was – een lot dat veel kunstenaars treft die in de openbare ruimte, dus meestal zonder naambordje werken. De mooiste klimmur van Nederland (1986-1992) is van hem, een soort ruïne van een vergeten Maya-stad in het lieflijke groene landschap van recreatiegebied Spaarnwoude.
En het grootste buitenbeeld van Nederland ook: een reusachtige betonnen schijf die uit een hoop puin oprijst, eveneens in Spaarnwoude en uit dezelfde tijd. Het is van een immense kracht. Die schijf is intrigerend – een cirkel is immers een oervorm maar tegelijkertijd is er geen twijfel mogelijk dat dit door de mens is gemaakt.
De Wit is ook de maker van de vijf ‘autowrakken’ die in een boog langs de weg bij het museum Naturalis staan. Nu weet ik dat ze eigenlijk ‘5 Beelden op 1 Kromme’ heten. Hij heeft ze eigenhandig gemaakt van 200.000 kilo scheepsschroot. In de korte film van David Pokorny zien we hem als een keurmeester tussen de ontzagwekkende stukken schroot rondneuzen, op zoek naar de grote, geplatte stukken. “Geperst staal laat zich prachtig voegen,” zegt hij, duidelijk zonder te beseffen wat een verrassende uitspraak dat voor de luisteraar is.
Tussen al die indrukwekkende grote werken was ik juist gecharmeerd van een vroeg werk van een speelsheid die ik tussen de rotsblokken niet meer terugzag. Het is een grote vierkant die aan de muur hangt. Die is onderveeld in nog eens een aantal vierkanten die allemaal net anders het licht vangen. Van dichtbij blijken het allemaal messen te zijn, in steeds een andere richting – en in één vierkant is er een uitsparing voor een in metaal gegoten appel.
Frans de Wit, t/m 6 nov. in De Lakenhal, Leiden. Mooie cahier €15.