In veel culturen worden natuurkrachten als monsters of wilde dieren afgebeeld. De Nederlandse is echter niet zo van de ‘animalisaties’. Hoewel water er allesbepalend en soms verwoestend is, ontstond nooit een cultus van watermonsters. Hoewel – begin zeventiende eeuw bezong Joost van den Vondel de ‘Wrede Water Wolff’, doelend op het Haarlemmermeer dat lag tussen Amsterdam, Haarlem en Leiden.
Dit enorme wateroppervlak (zo’n 17.000 hectare!) was een gevaarlijke kracht: bij slecht weer vergingen er schepen en het water sloeg omringend land weg. Begin zeventiende eeuw ontstonden plannen tot droogmaking. Deze met de hand uitgevoerde kaart uit 1641, nu in de Universiteit Leiden, toont het geometrische raster van afwateringskanalen te midden van het organisch gevormde omland. Vondels gedicht Aenden Leevw van Hollant, linksonder aangebracht op de kaart, roept de Hollandse landleeuw op om ‘met eenen Schreeu’ de mensen op te wekken om de strijd aan te gaan met de waterwolf, opdat ‘Men Sluyte met een Dyck dit dier’. De animalisatie is boven het gedicht afgebeeld: de waterwolf vecht met de oranje landleeuw. Maar het Haarlemmermeer was zo groot dat het droogleggen met windmolens niet lukte. Pas tussen 1849 en 1952, toen de stoomkracht was uitgevonden, werd de waterwolf getemd.
Maartje van den Heuvel