De dijk afgraven? Het water door de polder laten stromen? Ondenkbaar in een land dat eeuwen bezig is geweest het water buiten te houden. Maar onder druk van de verandering van het klimaat en de zwellende rivieren is op sommige plaatsen in Nederland ‘ontpolderen’ de nieuwe werkelijkheid. Burgers en boeren met hun koeien en graan moeten wijken voor het water. Het is wennen, vooral voor degenen die voor dat water uit moeten verhuizen.
Een van de grote ontpolderingen is de Noordwaard, een landbouwgebied net boven de Biesbosch in Brabant. Het is onderdeel van ‘Ruimte voor de rivier’, een project waarmee Rijkswaterstaat op zo’n veertig plekken meer ruimte voor het rivierwater wil maken. Het idee is om de druk eraf te halen door de rivieren bij hoog water ontsnappingsroutes te bieden.
Door de jaren heen zijn ze in zulke strakke geulen geperst, dat het hoogwater nergens heen kan. Dan heb je al snel een (bijna-)overstroming zoals we in 1993 en 1995 hebben gehad. Er zijn toen 200.000 mensen geëvacueerd. En het lijkt erop dat het steeds vaker hoog water zal zijn.
In de Noordwaard wordt daarom de dijk verlaagd zodat de Nieuwe Merwede bij hoog water de polder in kan vluchten. Dat zal ‘enkele keren per jaar’ gebeuren, verwacht Rijkswaterstaat. Er is al een stuk polder in natte natuur veranderd en het oude krekenpatroon van rond 1900 wordt hersteld – die zullen bij hoog water als eerste vollopen.
Een deel van de Noordwaard zal nog wel bruikbaar zijn voor landbouw, al zullen sommige velden eens in de honderd jaar kunnen onderlopen. Een van de blijvers is boer Jan Kant met zijn vrouw Riet. Hij is de derde generatie die hier boert, hun zoons worden de vierde. Hun Anna Paulowna-Hoeve ligt hoog genoeg dat ze mogen blijven. En als dat niet mocht? ,,Eens in de honderd jaar, dat neem ik wel voor lief”, zegt hij. ,,Ik ben hier geboren en getogen, Riet ook. Wij gaan voor dat water niet weg.”
Tracy Metz
