Elke woensdag ben ik tussen 10 en 11 uur te gast in het KRO NCRV radioprogramma De Ochtend op Radio 1 om actuele ontwikkelingen op het gebied van architectuur en stedelijk leven te bespreken.Vandaag: voormalige gevangenissen zijn in trek om te worden herbestemd tot centra voor horeca, creatievelingen en vluchtelingen. Hiermee krijgen ze een totaal nieuwe rol in de stad.
Herbestemmen van gevangenissen
Door bezuinigingen zijn de afgelopen jaren veel gevangenissen gesloten. Stuk voor stuk markante gebouwen die een nieuwe bestemming nodig hebben. Maar hoe ga je om met zo’n lastige architectonische structuur die bedoeld was om mensen vast te zetten? En die bovendien vaak een monumentenstatus heeft. Toch zijn er door het hele land inspirerende voorbeelden te zien van gevangenissen die creatievelingen, vluchtelingen en horeca verwelkomen en daarmee een nieuwe rol van betekenis krijgen:
- het sterrenrestaurant De Librije van Jonnie Boer in Zwolle.
- Het Arresthuis in Roermond en het Huis van Bewaring in Almelo (beide hotel/restaurants van Van De Valk).
- Het Blokhuispoort in Leeuwarden is sinds kort een cultureel bedrijvencentrum. Daar is hard aan getrokken in verband met Leeuwarden, Culturele Hoofdstad in 2018.
- En vorig jaar was er nog een goede expositie over de surveillancestaat, Hacking Habitat, in de voormalige gevangenis van Utrecht op het Wolvenplein.
Bijlmerbajes: asielzoekers met creatievelingen in Lola Lik
Sinds 2014 worden leegstaande gevangenissen en kazernes herbestemd – al dan niet tijdelijk – tot asielzoekerscentra. Zo ook de Bijlmerbajes. Deze werd in de zomer van 2016 geslo; kort daarna werden twee van de toren ingezet als huisvesting voor ongeveer 1000 asielzoekers.
Nu krijgt de Bijlmerbajes een openbare functie. Afgelopen vrijdag is in het hoofdgebouw een grote broedplaats van 9000 m2 geopend onder de naam ‘Lola Lik’. LOLA= Stichting Leegstand Oplossers Amsterdam, ‘lik’ als in bajes, de bak, maar ook een lik verf van de Favela Painters die de broedplaats in feestelijke kleuren hebben geschilderd. Lola Lik bevat ateliers van kunstenaars, een binnenplein met restaurant, een pop-up bioscoop en muziekstudio’s. De creatievelingen die er zitten hebben nadrukkelijk opdracht om open te staan voor contact met de vluchtelingen, maar ook om hun privacy te respecteren. Het asielzoekerscentrum is dan ook niet publiek toegankelijk.
Veenhuizen: designfiets uit penitentiaire inrichting
Ook de inrichting in Veenhuizen, die nog steeds als gevangenis in gebruik is, heeft een nieuwe creatieve functie gekregen. Dit was één van de pauperkolonieën die in 1818 in Drenthe, ver van de grote steden werden opgericht. Drie jaar geleden is daar de design Collectie Veenhuizen begonnen onder leiding van kunstenaar en ontwerper Irene Fortuyn. Daar worden ontwerpen ontwikkeld en gemaakt in de gevangenis, om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op weg te helpen door ze dingen te laten maken die meer waarde hebben dan wasknijpers. De penitentiaire inrichting (PI) Veenhuizen werkt samen met Ontwikkelingsbureau Veenhuizen, Design Academy Eindhoven en Stichting KETTER&Co aan de ontwikkeling van Collectie Veenhuizen.
Volgende week wordt op Art Rotterdam een bijzonder product van Collectie Veenhuizen gepresenteerd: de Las_Tig fiets. Het is een ontwerp van Anne Pabon, voormalig studente van de Design Academy Eindhoven, en staat in de stand van de galerie Stigter van Doesburg. ‘Las’ van lassen, ‘Tiglassen’ is een specifiek soort lassen = samen ‘lastige’ types. Lassen is een van de vaardigheden die je in de gevangenis kunt leren. Deze fiets is zo ontworpen, dat als je ‘m in elkaar hebt gelast, je alle onderdelen van je lasdiploma hebt gehaald. Ieder frame krijgt een uniek nummer, namelijk het detentienummer van de lasser.
-
- Fotografie fiets
Meer lezen?
Meer trends in De stad in De Ochtend vind je hier.