Elke dinsdag ben ik voor het nieuws van 11 uur te gast in het KRO NCRV programma Spraakmakers op Radio 1 om actuele ontwikkelingen op het gebied van architectuur en stedelijk leven te bespreken. Facebook is de laatste tijd veel in het nieuws, omdat ze niet goed omgaan met de privacy van hun gebruikers. Nu blijkt dat ‘big tech’ bedrijven ook aan stadsontwikkeling doen. Wat voor impact gaat dat hebben op steden?

Zucktown: Facebook als stadsontwikkelaar

Zowel Facebook als Google zijn bezig nieuwe stadswijken te ontwikkelen. Facebook is al eigenaar van veel grond in Menlo Park, Californië, vlak bij z’n hoofdkantoor, en gaat nu de nieuwe wijk ‘Willow Village’ bouwen – die natuurlijk meteen de bijnaam ‘Zucktown’. Er komen 1500 appartementen, kantoren, winkels, een hotel van 200 kamers en ruim 5.000 parkeerplaatsen. Het ontwerp is van het bureau OMA, van de Nederlandse architect Rem Koolhaas. Het is een variant op de 19^e eeuwse ‘company town’.

Als je de plaatjes ziet is het allemaal heel gemoedelijk en kleinschalig, met parken en pleinen en groen en fietspaden. Dat geloof ik ook wel, maar dat is het punt niet. Het punt is dat private bedrijven met een winstmotief in toenemende mate taken overnemen die publiek horen te zijn. Als die plannen allemaal doorgaan, dan zijn er in het stadje Menlo Park meer Facebook-werknemers dan  inwoners.

Investeren in de local community of creëren van een techbubble?

Facebook wil het graag doen voorkomen dat het voor de ‘local community’ wat terugdoet. Zo is bijvoorbeeld beloofd dat 15% van die appartementen een lage huur krijgen, zodat daar ook mensen kunnen wonen die niet de grote tech-salarissen toucheren. Er is schreeuwende behoefte aan betaalbare woningen. Er is zo veel vraag naar huisvesting vanuit de werknemers van Facebook en Google en wat al niet, die heel goed betaald krijgen, dat de gemiddelde woning in Silicon Valley inmiddels bijna een miljoen dollar kost. Facebook heeft al geld gegeven voor een nieuw politiebureau en één agent, maar toen ze de stad 11 miljoen aanboden voor de politie, ontstond er toch wel onrust bij de andere inwoners.

De tech wereld sluit zich steeds meer op in zijn eigen bubble en snapt niet de buitenwereld niet meer. Dat is een ven de kritiekpunten op deze ontwikkeling. Mensen die wonen bij hun werk, én daar winkelen, recreëren, sporten, enzovoort, het doet denken aan The Circle van Dave Eggers…Het is inderdaad het verhaal van ‘The Circle’, het technologiebedrijf waar elke beweging, zelfs elke gedachte van de werknemers wordt gevolgd en ook gelivestreamed. Dit weekend had Wouter van Noort in NRC een interview met de historicus Niall Ferguson, die zegt dat de overmoed van de tech wereld nu precies lijkt op die van Lehman Brothers. We weten waar die hubris ertoe heeft geleid: de grote economische crisis in waar we eindelijk uit zijn opgekrabbeld.

Ook Google en Amazon ontwikkelen stadswijken

Naast Facebook is ook Google bezig met een stadswijk in Toronto vol sensoren en camera’s die alles bijhouden: verkeersstromen, vervuilingsniveau’s. Google heeft een zijtak, Sidewalk Labs, dat nieuwe ideeën voor steden bedenkt en uitprobeert. Die gaat 5 hectare havenfront in Toronto ontwikkelen als een experiment op het gebied van de smart city.

Er komen hoop ‘taxibots’ en zelfrijdende bussen zodat de inwoners geen eigen auto nodig hebben. Het afval wordt afgevoerd in een ondergronds buizenstel en de woningen worden in modules gebouwd zodat alles flexibel is. Het belangrijkste is dat de stad een digitale infrastructuur krijgt waarin alles centraal wordt geregistreerd – critici vragen zich natuurlijk af hoe dáár straks met de privacy zit.

Als klap op de vuurpijl gaat ook Amazon nog een nieuw hoofdkantoor bouwen. Het hoofdkantoor van Amazon is in Seattle, met 40.000 banen. Daar hebben ze net een futuristisch uitbreiding geopend, gemaakt van drie grote glazen bollen. En toen ze vroegen om voorstellen voor hun nieuwe hoofdkantoor hebben 238 steden en regio’s een propositie ingestuurd. Daar zijn nu 20 uitgekozen voor de shortlist. De steden struikelen over elkaar heen om Amazon te lokken. Zelfs de stad Newark in New Jersey,

Berucht om de armoede en de misdaad, heeft Amazon 7 miljard dollar in belastingvoordeel als het maar Newark komt. De tech bedrijven en de digitale technologie hebben al met al een enorme impact op de fysieke omgeving.

Meer lezen?

Meer trends in De stad in Spraakmakers vind je hier.