Elke dinsdag ben ik voor het nieuws van 11 uur te gast in het KRO NCRV programma Spraakmakers op Radio 1 om actuele ontwikkelingen op het gebied van architectuur en stedelijk leven te bespreken. Deze week: steden in oost-Azië. Grote steden in China, zoals Shanghai of Hong Kong zijn zó volgebouwd dat er nauwelijks openbare ruimte meer over is. Daartegenover staat Pyongyang in Noord-Korea, waar de straten en pleinen juist heel groot en heel leeg zijn. Deze tegenstelling is mooi te zien in twee exposities die momenteel te zien zijn in Nederland.
Life in cities – Michael Wolf
Life in Cities, van de Duitse fotograaf Michael Wolf, nu in het Fotomuseum in Den Haag, is een prachtige tentoonstelling waar Wolf laat zien wat de trek naar de stad in Azië betekent. Mensen wonen op elkaar gepropt in gigantische flatgebouwen. De overheid van bijvoorbeeld China heeft de mensen min of meer naar de steden gejaagd en dit is dus het gevolg. Dat effect versterkt hij door op de torenflats in te zoomen, zonder lucht en zonder grond, en dat maakt ze heel erg benauwend. Maar tegelijkertijd zijn de foto’s heel mooi: grote glanzende kleurenprints met abstracte patronen van gekleurde strepen, net een kleurenwaaier van een verffabriek. Heel esthetisch eigenlijk, dat contrast maakt ze ook zo intrigerend. Pas als je heel goed kijkt zie je sporen van menselijk leven.
Michael Wolf heeft trouwens ook een mooie serie gemaakt waarin hij juist heel dicht op de mensen zit: 100×100. Het zijn honderd portretten van mensen die op 100 square foot wonen, dus 10 vierkante meter, in sociale woningbouw in Hong Kong.
Je vraagt je ook af of onze Europese steden er ook zo uit gaan zien. We hebben natuurlijk al onze eigen huiveringwekkende buitenwijken in Europa, zoals de bidonvilles aan de randen van Parijs. Zo massaal als de Aziatische steden zie ik het hier niet worden, maar over de hele wereld trekken mensen in drommen naar de stad, al dan niet onder druk van hun overheid.
Setting the stage – Eddo Hartmann
Setting the Stage over de Noord-Koreaanse stad Pyongyang, van de Nederlandse fotograaf Eddo Hartmann, te zien in Huis Marseille in Amsterdam, toont een heel andere kant. Waar er in Hong Kong heel weinig openbare ruimte is, is er in Pyongyang heel veel. De pleinen zijn gigantisch, de straten enorm breed, en dan loopt er haast niemand. Soms zie je alleen maar een bewaker achter een balie zitten, of iemand in uniform die voor de foto poseert. In Noord-Korea (en andere communistische landen zoals de Sovjet-Unie vroeger) is de openbare ruimte echt als propaganda bedoeld, om de macht van de overheid te tonen, met reusachtige standbeelden en portretten van Kim Jung-Un. Eddo Hartmann laat Pyongyang zien als een decor voor het toneelstuk van de politiek.
Hartmann is voor dit project vier keer in Noord-Korea geweest. Je staat daar constant onder toezicht, net als e Noord-Koreanen zelf trouwens, maar hij mocht ook in de metro fotograferen en filmen. Hij heeft er 360 graden films van gemaakt die je met een virtual reality-bril kunt bekijken. Voor het eerst zie je uit de dat zeer gesloten land bewegend beeld van Noord-Koreanen in hun normale dagelijkse doen en laten. Uniek. Misschien zijn dat mijn eigen vooroordelen, maar het zag er veel minder armoedig uit dan ik had verwacht. Een beetje Nederland in de jaren vijftig eigenlijk.
‘Life of Cities’ van Michael Wolf is tot en met 22 april in het Fotomuseum Den Haag. De expositie over Noord-Korea van Eddo Hartmann is tot en met 4 maart in Huis Marseille in Amsterdam.
Meer lezen?
Meer trends in De stad in Spraakmakers vind je hier.
Ik interviewde Michael Wolf en Eddo Hartmann ook voor mijn weekvlog. Hieronder vind je de vlogs waarbij ik samen met hen door hun exposities liep.
